Palavras chave
Jornalismo científico, popularização da ciência, divulgação científica, provedores de informação, competências comunicativas, formação, ciência 2.0, qualidade informativa
Resumo
O jornalista científico é um dos principais responsáveis pela divulgação de toda notícia, novidade ou avanço de caráter científico. Por sua vez, uma informação científica rigorosa, compreensível e de qualidade é, além disso, um indicador do desenvolvimento social. A demanda deste tipo de informação cresce a cada dia em nossa sociedade, tanto por parte dos governos como dos cidadãos. Por este motivo, e com o objetivo de esclarecer qual é o perfil dos jornalistas científicos que devem lidar com tal responsabilidade, como se formaram e como eles mesmos creem que deveriam ter sido formados, nesta pesquisa analisamos os perfis acadêmicos (tanto o real como o ideal) desses profissionais na Espanha. Utilizando uma metodologia etnográfica, baseada em entrevistas, questionários e focus group com jornalistas científicos que trabalham nos principais meios de comunicação espanhóis, analisamos suas trajetórias acadêmicas e suas considerações e propostas a respeito. Os resultados mostram um cenário complexo e heterogêneo, mas também revelam que a maioria dos jornalistas científicos não só não possui uma formação acadêmica no âmbito científico, como tampouco a considera necessária. Os jornalistas científicos são críticos quanto ao sistema educativo e consideram que a melhor maneira de aprender, até mais do que estudar, é adquirir experiência no trabalho.
Referências
Link DOI | Link Google Scholar
Bauer, M., Howard, S., Romo-Ramos, Y., Massarani, L., & Amorim, L. (2013). Global Science Journalism Report: working conditions & Practices, Professional Ethos and Future Expectations. London: Science and Development Network (https://goo.gl/rqMThJ).
Link DOI | Link Google Scholar
Link DOI | Link Google Scholar
Calvo-Hernando, M. (1977). Periodismo científico. Madrid: Paraninfo.
Cortiñas, S. (2006). Les estratègies redaccionals de la periodística de Javier Sampedro i la seva relació amb les principals tradicions de divulgació científica (Tesis doctoral). Barcelona: Universitat Pompeu Fabra. (https://goo.gl/wNbygA).
Cortiñas, S. (2008). Metaphors of DNA: A review of the popularisation processes. Journal of Science Communication (JCOM), 7(1), 1-8. (https://goo.gl/T524KU).
Cortiñas, S. (2009). Història de la divulgació científica. Vic: Eumo.
Link DOI | Link Google Scholar
Cortiñas, S., Lazcano-Peña, D., & Pont, C. (2015). Periodistas científicos y efectos de la crisis sobre la información de ciencia: ¿hacia dónde va la profesión? Estudio del caso español. Panace@, 16(42), 142-150 (https://goo.gl/7soQQY).
Link DOI | Link Google Scholar
Del Puerto, C. (2000). Periodismo científico: la astronomía en titulares de prensa (Tesis doctoral). Tenerife: Universidad de la Laguna. (https://goo.gl/vvp9PX).
Duran, X. (1997). Tractament periodístic de dos fets tecnològics: Els primers Sputnik (1957) i l’arribada a la lluna (1969) a la premsa diaria de Barcelona. (Tesis doctoral). Barcelona: Universitat Autònoma de Barcelona. (https://goo.gl/usjNN5 / https://goo.gl/Yo657T).
Elías, C. (1999). Periodistas especializados y acostumbrados: La divulgación de la ciencia. Revista Latina de Comunicación Social, 20. (https://goo.gl/QnAjp2).
Elías, C. (2008). Fundamentos de periodismo científico y divulgación mediática. Madrid: Alianza Editorial.
Link DOI | Link Google Scholar
Fernández-Muerza, A. (2004). Estudio del periodismo de información científica en la prensa de referencia: El caso español a partir de un análisis comparativo. (Tesis doctoral). Bilbao: Universidad del País Vasco.
Franco, M. (2008). Los desafíos de hacer periodismo científico en Colombia: conocer, educar y difundir. In L. Massarani & C. Polino (Eds.), Los desafíos y la evaluación del periodismo científico en Iberoamérica (pp. 97-107). Jornadas Iberoamericanas sobre Ciencia en los Medios Masivos. Santa Cruz de la Sierra: AECI, RICYT, CYTEDm SciDevNet, OEA. (https://goo.gl/1vg5EM).
Friedman, S. (1986). Scientists and Journalists. Reporting science as news. Nueva York: American Association for the Advancement of Science.
Link DOI | Link Google Scholar
Hartz, J., & Chappell, R. (1997). Worlds apart: How the distance between science and journalism threatens America’s future. Nashville: First Amendment Center. (https://goo.gl/C2ZuVC).
Irwin, A. (2009). Science journalism ‘flourishing’ in developing world. SciDevNet. (https://goo.gl/pofaeD).
Link DOI | Link Google Scholar
Link DOI | Link Google Scholar
Link DOI | Link Google Scholar
Link DOI | Link Google Scholar
Link DOI | Link Google Scholar
Moreno, C. (2003). La investigación universitaria en periodismo científico. Ámbitos. 9-10, 121-141. (https://goo.gl/bfi18m).
Moreno, C., & Gómez, J.L. (2002). Science and technology in journalists training. [Ciencia y tecnología en la formación de los futuros comunicadores]. Comunicar, 19, 19-24. (https://goo.gl/PUDf1Q).
Link DOI | Link Google Scholar
Nelkin, D. (1995). Selling science: How the press covers science and technology. New York: W.H. Freeman.
Palen, J.A. (1994). A map for science reporters: Science, technology, and society studies concepts in basic reporting and newswriting textbooks. Michigan Academician, 26, 507-519.
Link DOI | Link Google Scholar
Link DOI | Link Google Scholar
Revuelta, G. (1999). Situación del periodismo científico en la Unión Europea. Comunicar ciencia en el siglo XX: I Congreso sobre Comunicación Social de la Ciencia, 1 (pp. 255-261). (https://goo.gl/QMfh99).
Link DOI | Link Google Scholar
Link DOI | Link Google Scholar
Link DOI | Link Google Scholar
Weaver, D.H., & Wilhoit, G.C. (1996). The American journalist in the 1990s: U.S. News people at the end of an era. Mahwah: Lawrence Erlbaum. (https://goo.gl/Za5VTh).
Williams, A., & Clifford, S. (2008). Mapping the field: Specialist science news journalism in the UK national media. Cardiff: Cardiff University School of Journalism, Media and Cultural Studies. (https://goo.gl/qiPZPH).
Technical information
Recebido: 30-03-2017
Revisado: 10-11-2017
Aceite: 10-12-2017
First Online: 15-02-2018
Data de publicação: 01-04-2018
Tempo de revisão do artigo: 225 dias | Tempo médio de revisão do número 55: 54 dias
Tempo de aceitação do artigo: 255 dias | Tempo médio de aceitação do número 55: 93 dias
Tempo de edição da pré-impressão: 322 dias | Tempo médio de edição pré-impressão do número 55: 161 dias
Tempo de processamento do artigo: 367 dias | Tempo médio de processamento do número 55: 206 dias
Métricas
Métricas deste artigo
Vistas: 24928
Leituras dos resumos: 18343
Descargas em PDF: 6585
Métricas completas do Comunicar 55
Vistas: 228365
Leituras dos resumos: 171522
Descargas em PDF: 56843
Citado por
Citas em Web of Science
Jordano de la Torre, Maria. WIKIS AS SUPPORT FOR ENGLISH STUDIES' DISTANCE STUDENTS TO ANALYSE AND PRODUCE EST TEXTS ENCUENTRO-REVISTA DE INVESTIGACION E INNOVACION EN LA CLASE DE IDIOMAS, 2018.
Saavedra-Llamas, Marta; Herrero-De-la-Fuente, Mercedes; Rodriguez-Fernandez, Leticia; Jimenez-Narros, Carlos. Health information: Media sources and professional challenges PROFESIONAL DE LA INFORMACION, 2019.
https://doi.org/10.3145/epi.2019.mar.08
Martin Herrera, Inmaculada; Canas Barrientos, Christian. BEHAVIOUR PATTERNS AND PROFESSIONAL SUCCESS OF INFLUENCERS. A STUDY OF PERCEPTIONS REVISTA INCLUSIONES, 2019.
Diviu Minarro, Claudia. Where is scientific journalism heading? A metasynthesis of the current state of scientific journalism and its outlooks for the future COMUNICACIO-REVISTA DE RECERCA I D ANALISI, 2019.
https://doi.org/10.2436/20.3008.01.186
Parejo Cuellar, Macarena; Martin Pena, Daniel; Vivas Moreno, Agustin;. Allergy & prehistory in Spanish written press TRANSINFORMACAO , 2020.
https://doi.org/10.1590/1678-9865202032e200010
Lopez-Cantos; Francisco;. Spanish Newspapers' Treatment of Conflicts Between Science and Religion JOURNALISM PRACTICE , 2020.
https://doi.org/10.1080/17512786.2020.1830429
Lopez-Cantos, Francisco; Cortinas-Rovira, Sergi; Itati Rodriguez, Maria;. COMMUNICATION OF KNOWLEDGE SCIENTIST IN THE ERA OF THE POST-TRUTH. CHALLENGES AND OPPORTUNITIES PRISMA SOCIAL , 2020.
Harmatiy; Olha;. Media and Scientific Literacy Development within the Framework of Public Engagement with Science MEDIA EDUCATION-MEDIAOBRAZOVANIE , 2020.
Citas em Scopus
Saavedra-Llamas, M., Herrero-De-la-Fuente, M., Rodríguez-Fernández, L., Jiménez-Narros, C.. Health information: Media sources, professional challenges [Información de salud: Fuentes periodísticas y desafíos profesionales]), Profesional de la Informacion, .
https://doi.org/10.3145/epi.2019.mar.08
López-Cantos, F., Cortiñas-Rovira, S., Rodriguez, M.I. . Comunicación del conocimiento científico en la era de la postverdad. Retos y oportunidades), Prisma Social, .
CUÉLLAR, M.P., PENA, D.M., MORENO, A.V. . Allergy & prehistory in Spanish written press | [Alergia & pré-história na imprensa escrita espanhola]), Transinformacao, .
https://doi.org/10.1590/1678-9865202032E200010
Khan, R.E. . Viral news on the coronavirus: Does it contribute to health communication?), Tripodos, .
López-Cantos, F. . Spanish Newspapers’ Treatment of Conflicts Between Science and Religion), Journalism Practice, .
Citas em Google Scholar
Molina-Cañabate, J. P., & Magallón-Rosa, R. (2020). Desinformación y periodismo científico. El caso de Maldita Ciencia. Revista Mediterránea de Comunicación.
http://www.elprofesionaldelainformacion.com/contenidos/2019/mar/07.html
Saavedra-LLamas, M., Herrero-De-la-Fuente, M., Rodríguez-Fernández, L., & Jiménez-Narros, C. (2019). La información de salud: fuentes periodísticas y desafíos profesionales. El profesional de la información, 28(2).
http://www.elprofesionaldelainformacion.com/contenidos/2019/mar/07.pdf
Giner Pons, R. M., Blázquez Ferrer, M. A., González-Mas, M. C., Cabedo Escrig, N., Moragrega Vergara, I., & Máñez Aliño, S. (2019). Colaboración docente de estudiantes universitarios de Farmacia en la Enseñanza Secundaria: las dependencias a fármacos naturales.
http://rua.ua.es/dspace/handle/10045/98959
Vilca-Rojas, M. F., & Carbajal, A. M. TERROR EN PRIMERA PLANA: ACOSO SEXUAL EN LAS CALLES DE LIMA TERROR IN FIRST FLAT: SEXUAL HARASSMENT IN THE STREETS OF LIMA TERROR EM PRIMEIRO FLAT: ASSÉDIO SEXUAL NAS RUAS DE LIMA.
http://revistes.iec.cat/index.php/TC/article/viewArticle/146063
Diviu Miñarro, C. Cap a on va el periodisme científic? Metasíntesi sobre l’estat actual del periodisme científic i les seves línies de futur. Comunicació. Revista de recerca i d'anàlisi [abans Treballs de Comunicació], 36(2), 87-103.
https://www.mediterranea-comunicacion.org/article/view/15352
Saavedra-Llamas, M., Herrero-De-la-Fuente, M., Rodríguez-Fernández, L., & Jiménez-Narros, C. (2019). Información de salud: fuentes periodísticas y desafíos profesionales. El profesional de la información (EPI), 28(2).
https://repositorio.uc.cl/handle/11534/27429
Buzzo Meneses, C. A. (2019). Enseñanza del periodismo científico en la Escuela de Periodismo de la Pontificia Universidad Católica de Valparaíso: una propuesta educomunicativa.
http://www.academia.edu/download/61846290/47.pdf
MAGALLÓN-ROSA, R. Dr. Juan-Pedro MOLINA-CAÑABATE.
https://www.scipedia.com/public/Saavedra-LLamas_et_al_2019a
Saavedra-LLamas, M., Herrero-De-la-Fuente, M., Rodríguez-Fernández, L., & Jiménez-Narros, C. (2019). Health information: Media sources and professional challenges.
Cuéllar, M. P., Fernández, L. M. R., & Calvo, M. E. E. (2019, December). Herramientas comunicativas universitarias para el aprendizaje extracurricular del periodismo científico. In Edunovatic 2019. Conference Proceedings: 4th Virtual International Conference on Education, Innovation and ICT. 18-19 December, 2019 (p. 694). REDINE. Red de Investigación e Innovación Educativa..
Özdemir, Ş., & Koçerb, D. N. 21. Yüzyılda Türkiye’nin Bilim İletişimi Uygulamaları Üzerine Bir Çalışma.
http://www.academia.edu/download/63214314/Bilim_Iletisimi_Nisan_202020200506-62856-1u1mr28.pdf
OZDEMİR, S., & KOÇER, D. N. 21. Yüzyılda Türkiye’nin Bilim İletişimi Uygulamaları Üzerine Bir Çalışma. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(Özel Sayı), 373-392.
https://dergipark.org.tr/en/pub/cbayarsos/issue/54003/685206
Métricas alternativas
Como citar
Cassany, R., Cortiñas, S., & Elduque, A. (2018). Communicating science: The profile of science journalists in Spain. [Comunicar la ciencia: El perfil del periodista científico en España]. Comunicar, 55, 09-18. https://doi.org/10.3916/C55-2018-01