Pablo Garmen, Oviedo (Espanha)
Celestino Rodríguez, Oviedo (Espanha)
Palavras chave
Inteligências múltiplas, videogames, gamificação, avaliação, intervenção, ferramentas digitais, educação
Resumo
Howard Gardner revolucionou o conceito de inteligência com sua Teoria das Inteligências Múltiplas. Sua visão foi acolhida pela comunidade educativa como a oportunidade para uma educação mais personalizada e que atenda às diferentes formas de aprender e o acesso ao conhecimento. Apesar de seu impacto, hoje existe uma carência quanto ao desenvolvimento de ferramentas capazes de avaliar de forma simples, prática e fiável as múltiplas inteligências. Por isso, este trabalho expõe o projeto, desenvolvimento e pilotagem do software TOI, do inglês «Tree of Intelligences», uma ferramenta digital para avaliar as múltiplas inteligências e realizar intervenções por meio dos videogames. O objetivo do estudo é apresentar o projeto do TOI e testar seu funcionamento, analisando a distribuição dos resultados jogo a jogo e comprovando se existem diferenças em função do gênero e do curso. Participaram um total de 372 estudantes do primeiro ao terceiro ano da educação primária de três centros de Astúrias e Madri, com idades entre 5 e 9 anos (M=7.04, DT=8.71). Os resultados mostram que 9 de 10 jogos apresentam uma distribuição normal e que não existem diferenças em função do gênero na maioria dos jogos, mas, sim, em relação ao ano. Conclui-se que por seu funcionamento e projeto, o software TOI pode ser um adequado instrumento de avaliação e intervenção das múltiplas inteligências.
Referências
Alfageme, B., & Sánchez, P. (2002). Learning skills with videogames. [Aprendiendo habilidades con videojuegos]. Comunicar, 19, 114-119. https://bit.ly/2P27D77
Armstrong, T. (2006). Inteligencias múltiples en el aula. Barcelona: Paidós.
Asociación Española de Videojuegos (Ed.) (2015). Anuario de la industria del videojuego. https://bit.ly/2bRFQq9
Ballester, P. (2001). Las inteligencias múltiples: Un nuevo enfoque para evaluar y favorecer el desarrollo cognitivo (Tesis de Licenciatura). Murcia: Universidad de Murcia.
Link DOI | Link Google Scholar
Link DOI | Link Google Scholar
Link DOI | Link Google Scholar
Link DOI | Link Google Scholar
Link DOI | Link Google Scholar
Del-Pozo, M. (2005). Una experiencia a compartir: las inteligencias múltiples en el Colegio Montserrat. Barcelona: Fundación M. Pilar Mas. https://bit.ly/2LoEMrc
Díaz, J., & Troyano, Y. (2013). El potencial de la gamificación aplicado al ámbito educativo. III Jornadas de Innovación Docente. Innovación Educativa: respuesta en tiempos de incertidumbre. https://bit.ly/2Pvzpdb
Dorado, S., & Gewerc, A. (2017). El profesorado español en la creación de materiales didácticos: Los videojuegos educativos. Digital Education Review, 31, 176-195. https://bit.ly/2BF9soC
Escamilla, A., (2014). Inteligencias múltiples. Claves y propuestas para su desarrollo. Barcelona: Graó. https://bit.ly/2LlZ8RQ
Ferrándiz, C. (2000). Inteligencias múltiples y currículum escolar (Tesis de Licenciatura). Murcia: Universidad de Murcia.
Ferrándiz, C., Prieto, M.D., Ballester, P., & Bermejo, M.R. (2004). Validez y fiabilidad de los instrumentos de evaluación de las Inteligencias Múltiples en los primeros niveles instruccionales. Psicothema, 16(1), 7-13. https://bit.ly/2whZio7
Link DOI | Link Google Scholar
Finney, S.J., & DiStefano, C. (2006). Non-normal and categorical data in structural equation modeling. In G.R. Hancock, & R.O. Muller (Eds.), Structural equation modeling: A second course (pp. 269-314). Greenwich, CT: Information Age.
Gardner, H. (2012). La inteligencia reformulada. Las inteligencias múltiples en el siglo XXI. Barcelona: Paidós. https://bit.ly/2OWZf8Y
Gardner, H. (2013). Inteligencias múltiples. La teoría en la práctica. Barcelona: Paidós. https://bit.ly/2o4edi0
Gardner, H., Feldman, D., & Krechevsky, M. (Comps.) (2008). El proyecto Spectrum: Manual de evaluación para la educación infantil (Tomo III). Madrid: Morata. https://bit.ly/2MqXbsW
Gomis, N. (2007). Evaluación de las inteligencias múltiples en el contexto educativo a través de expertos, maestros y padres (Tesis doctoral). Alicante; Universidad de Alicante.
Link DOI | Link Google Scholar
Link DOI | Link Google Scholar
Marín-Díaz, V., & García-Fernández, M.A. (2005). Los videojuegos y su capacidad didáctico-formativa. Pixel-Bit, 26, 113-119. https://bit.ly/2P27D77
Marín-Díaz, V., López, M., & Maldonado, G.A. (2015). Can gamification be introduced within primary classes? Digital Education Review, 27, 55-68. https://bit.ly/2xLZcqq
Link DOI | Link Google Scholar
Link DOI | Link Google Scholar
Prieto, M.D. & Ballester, P. (2003). Las inteligencias múltiples. Diferentes formas de enseñar y aprender. Madrid: Pirámide. https://bit.ly/2NbyLQx
Prieto, M.D., & Ferrándiz, C. (2001). Inteligencias múltiples y currículum escolar. Málaga: Aljibe. https://bit.ly/2woWupk
Link DOI | Link Google Scholar
Link DOI | Link Google Scholar
Link DOI | Link Google Scholar
Zichermann, G., & Cunningham, C. (2011). Gamification by design: Implementing game mechanics in web and mobile apps. O’Reilly Media, Inc. https://bit.ly/2w6oEWF
Fundref
Este trabalho não tem nenhum apoio financeiro
Technical information
Recebido: 29-05-2018
Revisado: 15-07-2018
Aceite: 01-08-2018
OnlineFirst: 15-11-2018
Data de publicação: 01-01-2019
Tempo de revisão do artigo: 47 dias | Tempo médio de revisão do número 58: 41 dias
Tempo de aceitação do artigo: 64 dias | Tempo médio de aceitação do número 58: 74 dias
Tempo de edição da pré-impressão: 172 dias | Tempo médio de edição pré-impressão do número 58: 182 dias
Tempo de processamento do artigo: 217 dias | Tempo médio de processamento do número 58: 227 dias
Métricas
Métricas deste artigo
Vistas: 43707
Leituras dos resumos: 32006
Descargas em PDF: 11701
Métricas completas do Comunicar 58
Vistas: 353622
Leituras dos resumos: 278690
Descargas em PDF: 74932
Citado por
Citas em Web of Science
Garcia-Redondo, Patricia; Garcia, Trinidad; Areces, Debora; Carlos Nunez, Jose; Rodriguez, Celestino; . Serious Games and Their Effect Improving Attention in Students with Learning Disabilities Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders: Dsm-5, 2019.
https://doi.org/10.3390/ijerph16142480
Mojena Wilce, Yolanda; Salcines-Talledo, Irina; . Students' perceptions of the educational value of videogames and their design as a pedagogical strategy REVISTA VIRTUAL UNIVERSIDAD CATOLICA DEL NORTE, 0.
https://doi.org/10.35575/rvucn.n64a2
Romero Rodrigo, Mercedes; Lopez Mari, Maria; . Lights, shadows and challenges of teachers around gamification supported by ICT: a study with teachers in training REVISTA ELECTRONICA INTERUNIVERSITARIA DE FORMACION DEL PROFESORADO, 2021.
https://doi.org/10.6018/reifop.470991
#EANF#; . Dimensions and Indicators of Formative Meta-Assessment - A Suggestion for Assessment in Higher Education Revista Cubana de Educación Superior, 2020.
Suelves, DM; Esteve, MIV; (...); Saiz, JG. Analysis of the state of the art on the use of video games in Nursery and Primary Education INNOEDUCA-INTERNATIONAL JOURNAL OF TECHNOLOGY AND EDUCATIONAL INNOVATION, 2021.
https://doi.org/10.24310/innoeduca.2021.v7i2.11541
Pereira, RD; da Luz, VSG; (...); Borges, HB. A Systematic Mapping of Serious Games for Oral Health CSEDU: PROCEEDINGS OF THE 13TH INTERNATIONAL CONFERENCE ON COMPUTER SUPPORTED EDUCATION - VOL 1, 2021.
Citas em Scopus
García-Redondo, P., García, T., Areces, D., Núñez, J.C., Rodríguez, C.. Serious games, their effect improving attention in students with learning disabilities), International Journal of Environmental Research, Public Health, .
https://doi.org/10.3390/ijerph16142480
Sudsanguan, S., Tangwannawit, S., Chintakovid, T. . Tangible user interface design for learners with different multiple intelligence), International Journal of Electrical and Computer Engineering, .
https://doi.org/10.11591/ijece.v11i4.pp3381-3392
Rodrigo, M.R., Marí, M.L. . Lights, shadows and challenges of teachers around gamification supported by ICT: A study with teachers in training | [Luces, sombras y retos del profesorado entorno a la gamificación apoyada en TIC: Un estudio con maestros en formación]), Revista Electronica Interuniversitaria de Formacion del Profesorado, .
https://doi.org/10.6018/REIFOP.470991
Hasani, N., Xhomara, N. . The impact of verbal and mathematical intelligences as well as visual and auditory learning styles on students' academic achievements), International Journal of Learning and Change, .
Citas em Google Scholar
García-Ruíz, R., Arellano, P. R., & Pérez-Escoda, A. (2019). 10 Juegos en redes sociales: valores subyacentes y posibilidades educativas. JUEGOS Y SOCIEDAD:: DESDE LA INTERACCIÓN A LA INMERSIÓN PARA EL CAMBIO SOCIAL, 79.
http://tauja.ujaen.es/handle/10953.1/13075
Paolizzo, F. (2019). M-GWAP: An Online and Multimodal Game With A Purpose in WordPress for Mental States Annotation. arXiv preprint arXiv:1905.12884.
García-Redondo, P., García, T., Areces, D., Núñez, J. C., & Rodríguez, C. (2019). Serious games and their effect improving attention in students with learning disabilities. International journal of environmental research and public health, 16(14), 2480.
https://www.mdpi.com/1660-4601/16/14/2480
Cabero-Almenara, J., Cejudo, M. D. C. L., & Ortiz, R. V. (2019). THE FORMATIVE SCENARIO OF VIDEOGAMES AND GAMIFICATION: CONTRIBUTIONS FROM PUBLICATIONS IN SPANISH SCIENTIFIC JOURNALS OF EDUCATION AND SOCIAL SCIENCES. Experiences and perceptions of pedagogical practices with, 113.
Hernando Brecht, S. (2019). Videojuegos y educación: propuesta de intervención socioeducativa.
https://uvadoc.uva.es/handle/10324/38159
Rico Clavellino, G. M. (2020). MULTIPLE INTELLIGENCES AND ICT TOOLS (VIDEO GAMES/2D-3D SOFTWARES) FOR TEACHING CLIL TECHNICAL DRAWING.
https://www.seer.ufrgs.br/InfEducTeoriaPratica/article/view/103787
Kaimara, P., Fokides, E., Oikonomou, A., Atsikpasi, P., & Deliyannis, I. (2019). Αξιολόγηση 2D και 3D ψηφιακών εκπαιδευτικών παιχνιδιών από φοιτητές-παίκτες: η σημασία των χαρακτηριστικών τους. Διάλογοι! Θεωρία και πράξη στις επιστήμες αγωγής και εκπαίδευσης, 5, 36-56.
https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/dialogoi/article/view/20704
López Marí, M. (2020). La gamificación como estrategia metodológica para la inclusión en Educación Primaria.
https://roderic.uv.es/handle/10550/76535
Jeffery, L. (2019). Preservice Teachers' Perceptions of Readiness for Teaching in a 1: 1 Classroom.
https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-030-68017-6_24
de Quadros, C. E. P., de Lima Bicho, A., & Adamatti, D. F. (2020). A teoria das Inteligências Múltiplas contextualizada com Educação, Neurociência e Pensamento Computacional: uma revisão sistemática. Informática na educação: teoria & prática, 23(2).
https://arxiv.org/abs/1905.12884
Garmen, P., Rodríguez, R., García, T., García-Redondo, P., & Suárez, N. E. (2018). Potencial de los Videojuegos Para Intervenir con Dificultades de Aprendizaje. Novática, 240.
Xhomara, N., & Shkembi, F. (2020). The influence of multiple intelligences on learning styles in teaching and learning. Journal of Applied Technical and Educational Sciences, 10(1), 19-48.
Hernández, M., Villarroel, V., & Zambrano, J. (2020). Dimensiones e indicadores para la metaevaluación de los aprendizajes: reflexión y propuesta del campo teórico de la evaluación en educación superior. Revista Cubana de Educación Superior, 39(2).
http://scielo.sld.cu/scielo.php?pid=S0257-43142020000200003&script=sci_arttext&tlng=en
Bolaños-Pasquel, M., Silva-Barragán, M., Acosta-Rodas, P., Cóndor-Herrera, O., Cruz-Cárdenas, J., & Ramos-Galarza, C. (2021, February). Technological Resources to Stimulate Multiple Intelligences: Verbal-Linguistic and Logical-Mathematical. In International Conference on Intelligent Human Systems Integration (pp. 159-164). Springer, Cham.
Wilce, Y. M., & Salcines-Talledo, I. (2021). Percepciones de los estudiantes de Educación Secundaria sobre el valor educativo de los videojuegos y su diseño como estrategia pedagógica//Students' perceptions of the educational value of videogames and their design as a pedagogical strategy. Revista Virtual Universidad Católica del Norte, (64), 5-40.
https://revistavirtual.ucn.edu.co/index.php/RevistaUCN/article/view/1272
Rodrigo, M. R., & LÓPEZ, M. (2021). Luces, sombras y retos del profesorado entorno a la gamificación apoyada en TIC: un estudio con maestros en formació: Lights, shadows and challenges of teachers around gamification supported by ICT: a study with teachers in training. Revista Electrónica Interuniversitaria de Formación del Profesorado, 24(2).
https://revistas.um.es/reifop/article/view/470991
Sudsanguan, S., Tangwannawit, S., & Chintakovid, T. (2021). Tangible user interface design for learners with different multiple intelligence. International Journal of Electrical & Computer Engineering (2088-8708), 11(4).
Métricas alternativas
Como citar
Garmen, P., Rodríguez, C., García-Redondo, P., & San-Pedro-Veledo, J. (2019). Multiple intelligences and video games: Assessment and intervention with TOI software. [Inteligencias múltiples y videojuegos: Evaluación e intervención con software TOI]. Comunicar, 58, 95-104. https://doi.org/10.3916/C58-2019-09